Suyun Sektörlere Göre Kullanım Oranları

Ülkemizin uzun dönemlere ait ortalama yıllık yağış (yağmur ve kar) miktarı 574 mm olarak kabul edilmektedir. Ancak, adı üzerinde ortalama bir değer olan bu yağış miktardaki, özellikle bazı bölgelerimiz arasında ciddi farklılıklar göstermektedir. Örneğin, Doğu Karadeniz Bölgesi yıllık 2000 mm’nin üzerinde yağış alarak ülkemizin en yağışlı bölgesi olurken, İç Anadolu’da Tuz Gölü çevresi ile Doğu Anadolu’da Iğdır’ın Aralık ilçesi ise sadece 250-300 mm ile en az yağış alan bölgelerimizdir.¹

Ülkemizin sahip olduğu su varlıklarından sorumlu olan Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü güncel verilerine göre yıllık ortalama 574 mm civarındaki bu yağış, akarsularımızı, göllerimizi, yer altı su varlıklarımızı ve barajlarımızı beslemektedir. Bu da yılda ortalama 450 milyar m³ gibi büyük miktarda bir su kütlesi anlamına gelmektedir.²

Bu su kütlesinden buharlaşma ile atmosfere dönen kısım çıkarıldığında ülkemizin “yenilenebilir brüt su potansiyeli” olan 234 milyar m³’e ulaşılır. Ancak hem teknik hem de ekonomik anlamda hiçbir zaman bu toplam miktarın tamamının kullanılması mümkün değildir. Dolayısıyla, yukarıdaki potansiyel içerisinden, günümüz teknik ve ekonomik şartlar neticesinde farklı sektörlerde “tüketilebilecek su potansiyeli” ise yıllık toplamı 112 milyar m³’tür. Bu miktarın; tarım, içme-kullanma ve sanayi başta olmak üzere farklı sektörlerde kullanılan su miktarına ise “yararlanılabilir su miktarı” olarak tanımlanabilir ki bu rakam ancak 57 milyar m³’tür (DSİ, 2020). Buradan, özellikle tarım, içme-kullanma, sanayi ve enerji sektörlerinde potansiyel su kaynaklarımızdan daha akılcı ve verimli olarak yararlanılması ama bunun mutlaka teknolojik ve bilimsel gelişmeler ve öneriler ışığında yapılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Söz konusu bu suyun sektörel kullanımı ve bunların oranları incelendiğinde ise tarımda sulamanın en büyük payı aldığı ve 2012 yılındaki %73’lük kullanım oranının 2020’de %77’lere ulaştığı görülmektedir.⁴ Diğer bir ifade ile 2020 yılı verilerine göre ülkemizin toplam su potansiyeli olan 57 milyar m³’ün 44 milyar m³’ünün (%77) çeşitli maksatlara yönelik sulama suyu olarak kullanıldığı ve geriye kalan 13 milyar m³’ünün (%23) ise içme-kullanma ve sanayi amaçlı olarak kullanıldığı belirlenmiştir.^3,4

Sanayi ve imalat sektörleri içerisinde son yıllarda su varlıklarının hem daha fazla kullanımına hem de ortaya çıkan atıklarla da daha çok kirletilmesine neden olan sektörlerden biri de madenciliktir. Ülkemizde bu sektörün kullanımı için yer altı ve yüzey (akarsu, göl) suları olarak bilinen tatlı su varlıklarından çekilen su miktarı oranının 2018 yılında %2,4’ten 2020 yılı için neredeyse iki katına çıkarak %4,7 olmuştur.⁵